بیش فعالی - نقص توجه ADHD

.ازجمله نشانه های بیش فعالی نشنیدن به هنگامی که با فرد صحبت می شود، حواس پرتی و داشتن مشکلاتی در در انجام تکالیف سازمان یافته است. فهرست تکانشی – بیش فعالی شامل شش نشانه برای بیش فعالی و سه نشانه برای تکانشی بودن است

اختلال بیش فعالی - نقص توجه (آشنایی با ملاک ها)

 امروزه ملاک هایی برای تشخیص ADHD در DSM  مطرح شده است. دونوع فهرست در محور فرایند تصمیم گیری برای تشخیص ADHD وجود دارد، یکی از آنها مربوط به نشانگان بی توجهی و دیگری مربوط به مسائل مرتبط با تکانشی – بیش فعالی است.

ازجمله نشانه های بیش فعالی نشنیدن به هنگامی که با فرد صحبت می شود، حواس پرتی و داشتن مشکلاتی در در انجام تکالیف سازمان یافته است. فهرست تکانشی – بیش فعالی شامل شش نشانه برای بیش فعالی و سه نشانه برای تکانشی بودن است. ازجمله نشانه های بیش فعالی می توان به بی قراری، تکان خوردن و مشکل در یک جا نشستن و پر حرفی اشاره کرد. قطع کردن صحبت دیگران و مشکلاتی در انتظار کشیدن برای رسیدن نوبت نیز از نشانه های تکانشی بودن است.

معلمان و والدین می بایست دست کم وجود شش رفتار از نه رفتار مشکل آفرین موجود در هر یک از فهرست ها را گزارش کنند تا تشخیص اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه داده شود. چنین رفتارهایی باید قبل از سنین 7 سالگی شروع شده و دست کم شش ماه ادامه داشته باشند و فراوانی آنها بیشتر و بالاتر از حدی باشد که از سن ذهنی کودک انتظار می رود. بعلاوه این رفتارها باید در دو یا چند موقعیت مشهود باشند، تأثیر زیادی روی کارکردهای روانشناختی داشته باشند و به دلیل دیگر انواع مشکلات سلامت روانی یا اختلال های یادگیری که ممکن است وجود آنها را بهتر تبیین کنند، رخ ندهند.

ملاک های تشخیصی برای ADHD بدین شرحند:

 الف) علائم و نشانه های بی توجهی

1-اغلب در توجه لازم به جزئیات شکست می خورند و اشتباهاتی را که ناشی از بی دقتی است، در تکالیف مدرسه، کار و دیگر فعالیت ها مرتکب می شوند.

2-در حفظ توجه به هنگام انجام تکالیف یا فعالیت های مرتبط با بازی مشکلاتی دارند.

3-اغلب به نظر می رسد هنگامی که به طور مستقیم با آنها صحبت می شود، نمی شوند.

4-اغلب به آموزش هایی که به آنها داده می شود، عمل نمی کنند و در تمام کردن کارها و برنامه ها در محل شکست می خورند.

5-مشکلاتی را در سازماندهی به فعالیت ها و تکالیف دارند.

6-از مشغول شدن به تکالیفی که مستلزم حفظ تلاش ذهنی اند، اجتناب می کنند و دوست ندارند به این کارها مشغول شوند.

7-اغلب چیزهایی را که برای تکالیف و فعالیت ها ضروری هستند، گم می کنند (برای مثال برنامه درسی، مداد، دفتر یا ابزارها)

8-به سرعت و به سادگی توسط محرک نامربوط دچار حواس پرتی می شوند.

9-اغلب در فعالیت های روزانه فراموش کارند.

ب) نشانه های تکانشی – بیش فعالی

ب- 1- نشانه های بیش فعالی

1-اغلب دست ها یا پاهایشان را هنگامی هنگامی روی صندلی یا در جایی نشسته اند، تکان می دهند.

2-بیشتر مواقع صندلی خود را در کلاس درس یا دیگر موقعیت هایی که انتظار می رود در آنجا بمانند، ترک می کنند.

3-به سرعت در موقعیت هایی که دویدن یا بالا رفتن از دیوار نامناسب است، می دوند یا بالا می روند.

4-مشکلاتی در بازی کردن یا مشغول شدن به فعالیت های فراغت دارند.

5-مانند یک موتور یا ماشین کار می کنند.

6-اغلب پر حرف هستند.

ب-2- نشانه های تکانشی بودن

1-اغلب قبل از تمام شدن سوال به سرعت جواب می دهند.

2-اغلب مشکلاتی را برای رعایت نوبت و در نوبت قرار گرفتن دارند.

3-اغلب صحبت های دیگران را قطع می کنند.

همانطور که این ملاک های تشخیصی نشان می دهند، حالتی که در ADHD از نظر بالینی وجود دارد، ممکن است از کودکی به کودک دیگر تفاوت داشته باشد. ممکن است در بعضی کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه، نشانه های بی توجهی بارزتر از نشانه های تکانشی بودن – بیش فعالی باشد و در برخی دیگر مشکلات تکانشی بودن و بیش فعالی برجسته باشد. از این رو در DSM ملاک های جدیدی وجود دارد که بیانگر انواع دیگر این اختلال و یا زیرمجموعه های آن است. برای مثال اگر بیش از شش نشانه از هر دو فهرست موجود باشد و تمام ملاک ها برقرار باشند، تشخیص مناسب ADHD از نوع بی توجهی است. ابعاد و ویژگی های بالینی اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه شامل ابعاد شناختی، عاطفی، رفتاری، شرایط فیزیکی و سازگاری بین فردی است. این ویژگی ها در جدول زیر(ابعاد بالینی اختلال نقص توجه – بیش فعالی) آمده است.

برگرفته از: روانشناسی بالینی کودک و نوجوان

دکتر محمد خدایاری فرد، دکتر فرامرز سهرابی