راز و رمزهای نقاشی کودک

نمادهای نقاشی کودک نشانگر چه چیزی هستند؟ از نقاشی کودکان چه می فهمیم؟ انواع اشکال در نقاشی کودک به چه معناست؟

کودک نیز مانند بزرگسال همواره با مسایلی مواجه میگردد که تعارضهایی رادر وی برمی انگیزد و از آنجا که نقاشی امکان برون ریزی یا فرافکنی تمایلات سرکوفته در زمینه ناهوشیاررا فراهم میسازد ، تجلی مسایل کودک در نقاشی ، شگفت انگیز نیست و میتوان براساس تفسیر عناصری که در پیرامون یک موضوع اصلی (مثلا آدمک ،درخت،خانه یا..... ) به تصویر کشیده میشود راهی به سوی ناهوشیاری وی گشود.

آنچه که کودک در نقاشی به تصویر میکشد همواره مبین حساسیت و من عمیق کودک است وهرچه سن کودک بالاتر میرود نقاشی وی پیشرفته تر میشود بطوریکه از نقاشیها برای شناسایی تاخیر عقلی و مشکلات ذهنی برخی کودکان هم بهره گرفته میشود.

در زیر به صورت مختصر به تفسیر معانی رمزی پندنمونه بارز در نقاشی تمامی کودکان میپردازیم:

1_ خانه: کودکان ازسنین خردسالی به ترسیم خانه در نقاشیهای خود میپردازند.ترسیم خانه نشاندهنده من کودک است و در دوسطح مورد تحلیل قرار میگیرد ؛ در سطح انعکاس من ودر سطح انعکاس خانواده.

زیرزمین بندرت در نقاشیهای کودکان کشیده میشود ودر برگیرنده قلمرو پنهانی و ارزشهای ناهوشیار کودک است،بام خانه هم اززاویه رمزی با قلمرو فکروخیال کودک رابطه دارد،دریچه های خانه راهم میتوان با دریچه های روانشناختی قابل قیاس دانست.بدین ترتیب پنجره ها ویا دربهای بزرگ نشاندهنده دریافت پذیری فرد،میل به تقسیم و مشارکت ،نیاز ارتباطی ،روحیه ای باز ومتمایل به برونگرایی است.

تا حدود سن 5سالگی کودک گرایش دارد که پنجره هارا به محل تقاطع دیوارها بچسباند .پایداری چنین شیوه ای پس از 6سالگی مبین یک تاخیر عقلی احتمالیست.

به هنگام جدایی والدین ازیکدیگر معمولا کودک به ترسیم دو خانه که معرف دو کانون خانوادگی هستند میپردازدوگاهی خانه هارا باخطوطی به یکدیگر متصل میکند که این مهم تمایل عمیق وی را به آشتی والدین نشان میدهد.

راه:

راه به منزله یک نماد ارتباطی وتبلور دیدگاه کودک در برابر زندگی است.طی کردن یک راه سنگلاخ سختتر ازگذار ازکوچه ای هموار ومزین به گل وگیاه است.ترسیم یک راه عریض وگلکاری شده شادی ونشاط رامتجلی میسازد درحالیکه یک جاده پرفرازونشیب ،مشکلات کودک را آشکار میسازد.

ترسیم راههایی که باسنگهای سیاه پوشیده شده اضطراب نقاش رانشان میدهد اما میتواند نشاندهنده یک دوره گذار درزندگی کودک باشدکه نیازمند تلاش است.

ترسیم یک راه بن بست دارای معنای دوگونه ایست،ازیکسو معرف مشکلات لاینحل وازسوی دیگر نشاندهنده مشکلات ارتباطی کودک ودرخود فرورفتگی اوست.کشیدن راههای متعدد توسط کودک هم نشانگر ناآرامی و اضطراب کودکست.

کشتی:

کشیدن یک کشتی بادبانی که برحسب جهت باد حرکت میکند بایک   کشتی جنگی که توپهایی نیز روی آن کشیده شده اند دارای معانی مشابهی نیستند.کشتی برای پاره ای ازکودکان گریز در خیال پردازی وتمایل به تغییر وضع را نشان میدهد.درپاره ای دیگر ازموارد آشکارکننده گرایش به انزوا یا بازخوردهای دفاعی (کشتیهای جنگی) است وبالاخره گاهی نیز خواسته عمیق فرد دردستیابی به قدرت رابرجسته میسازد.

هواپیما:

معانی رمزی کشتی وهواپیما تاحدی شبیه به یکدیگرند ،اما هواپیما گرایش به قدرت واعتلا را تاحد بیشتری نمایان میکند وگاهی نیز نشاندهنده تمایل فرد برای غلبه برمسایل است.شکی نیست که هواپیماهای جنگی وبمب افکن نشاندهنده خشم و پرخاشگری کودک است و بمبها نشاندهنده تعارض و تنشهای والدین درحضور کودک است.

کوهها:

کوههای خشک ونوک تیز معرف مشکلات کودک وبالعکس کوههای انحنادار نشانگر مهرو عطوفت مادرانه و تغذیه ازطریق مادر میباشد.

آب:

آب سرچشمه حیات است ودر نقاشی نشانه مادریست .همچنین آب معرف جهان هیجانها ،دریافتهای حسی ونیروی تخیل است.دریاپه یا اقیانوس نشاندهنده نیاز به حمایت مادرانه است.

آب میتواند به شکل ابرهای تهدیدکننده وموحشی به تصویر کشیده شود که دراینصورت نشانه ترس ازکیفرها وترس ازبرونریزی هیجانی مادر تلقی میشود.ابرهای درهم فشرده ومتراکم نشانه مادری مداخله گر است.وقتی آب بصورت باران دربیاید مشخص کننده وجود غمگینی وافسردگی درکودک است ووقتی کودک تمام صفحه اش رابا دانه های باران پرکرده باشد ینی وی ازاضطراب عمیقی رنج میبرد.

برای تفسیر و تحلیل دقیقتر نقاشی کودکان در مواقع حساس وهمراه با مشکلاتی که نشاندهنده اختلال است بهتراست از یک روانشناس و مشاور کودک کمک بگیرید.

نویسنده: ریحانه فیضی، مشاورکودک