روانشناسی مثبت گرا

پوچی و بی معنایی یکی از نگرانی های مسلم هستی و دلواپسی غایی ست. اگر باید بمیریم، اگر خود باید دنیایمان را بنا کنیم، اگر هر یک در جهانی بی تفاوت به ما مطلقاً تنهاییم، پس زندگی چه معنایی دارد؟ چرا زندگی می کنیم؟ چطور باید زندگی کنیم؟ اگر هدفی مقدر و از پیش تعیین شده وجود ندارد، پس هر یک از ما باید معنای خویش را در زندگی بسازیم. ولی آیا معنایی که خود برای خویشتن می آفرینیم، بنیه ی لازم برای تاب آوردن این زندگی را دارد؟ این تعارض پویای اگزیستانسیال ریشه در معمای مخلوقی در جستجوی معنا دارد که به درون جهانی خالی از معنا افکنده شده است. 

یالوم معتقد است مرگ همواره مفهومی مهم بوده و خواهد بود. وی می گوید نگرش ما نسبت به مرگ بر شیوه ی زندگی و تکاملمان و شیوه ی از توان افتادن و بیمار شدنمان اثر می گذارد. در اینجا به دو موضوع اساسی مطرح می شود که هر یک تأثیر عمده ای بر کار روان درمانی دارند:

1. زندگی و مرگ به یکدیگر وابسته اند؛ همزمان وجود دارند، نه اینکه یکی پس از دیگری بیاید؛ مرگ مدام زیر پوسته زندگی در جنبش است و بر تجربه و رفتار آدمی تأثیری فراوان دارد.

2. مرگ سرچشمه اصلی و آغازین اضطراب است و در نتیجه منشاء اصلی ناهنجاری روانی نیز هست.

آزادی دلواپسی غایی دیگری است که کمتر قابل درک است. معمولاً آزادی را مفهومی کاملاً مثبت و خالی از ابهام تصور می کنیم. آیا انسان در سراسر تاریخ ثبت شده اش در حسرت آزادی و ستیز برای آن نبوده است؟ با وجود این، وقتی آزادی را از منظر غایی می نگریم، چشم ها با هراس خیره می ماند.

افراد اغلب از دیگران و از اجزای خود جدا می افتند، ولی در عمق این جدا افتادگی ها، تنهایی اساسی تری جای دارد که به هستی مربوط است، تنهایی که به رغم رضایت بخش ترین روابط با دیگران و به رغم خودشناسی و انسجام درونی تمام عیار، همچنان باقی است. تنهایی اگزیستانسیال به مغاکی اشاره دارد که میان انسان و هر موجود دیگری دهان گشوده و چلی هم نمی توان بر آن زد. همچنین بر تنهایی ای اشاره دارد که بسیار بنیادی تر و ریشه ای تر است: جدایی میان فرد و دنیا. «جدایی از دنیا» که عبارت درستی به نظر می رسد، هنوز گنگ و مبهم است.